Je vermoeidheid is geen toeval (waarom je lijf niet liegt)

Je bent niet moe omdat je te weinig slaapt. Je bent moe omdat je al jaren overleeft.

Je lichaam is niet kapot. Het is uitgeput. En dat is geen toeval — dat is biologie.

Wat er gebeurt als je te lang ‘aan’ staat. Wanneer je langdurig leeft onder stress — ook emotionele stress zoals scheiding, constante zorgdruk, of het gevoel tekort te schieten — schakelt je lichaam over op overlevingsmodus. Dat betekent: je sympathisch zenuwstelsel staat continu aan. Je lijf denkt: “Er is gevaar. We moeten doorgaan.”

Wat gebeurt er dan?

• Je bijnieren maken overmatig cortisol en adrenaline aan door het constante gevoel van gevaar. (vecht, vlucht, bevries of fawn) Nuttig als er een leeuw op je afkomt maar schadelijk als je jouw leven als gevaar ervaart.

• Je slaapkwaliteit daalt, zelfs als je acht uur ligt. De hersenstam, hypothalamus en thalamus spelen een cruciale rol in het beheren van onze slaapcyclus. Deze hersengebieden werken samen om ervoor te zorgen dat ons lichaam correct overgaat van waakzaamheid naar slaaptoestand. Als je lichaam echter vastzit in waakzaamheid, duurt het niet alleen langer om in slaap te vallen, de kwaliteit van je slaap neemt ook af.

• Je spijsvertering vertraagt. Het probleem zit hem vooral in het feit dat onder invloed van stresshormonen het absorptieproces en de permeabiliteit (doorlaatbaarheid) van de darmen verstoord worden. De stresshormonen tasten ook de slijm- en maagzuurbalans van je maagdarmstelsel aan. Daarom haal je minder energie uit je voeding. Daarnaast speelt cortisol een rol bij gewichtstoename.

• Je immuunsysteem verzwakt, je wordt vatbaarder voor virussen. Je parasympatische systeem, dat rust en herstel bevordert, wordt immers onderdrukt. Je lijf denkt dat er gevaar dreigt, dus er is geen tijd voor het bestrijden van een virus. Je bent vaker ziek waardoor je energie mist.

• Je emotionele regulatie raakt verstoord, je voelt minder, reageert sneller. Daar wordt je ook moe van. Volgens onderzoek van Harvard Medical School en Stanford University kan chronische stress zelfs leiden tot structurele veranderingen in de hersenen, waaronder krimp van de hippocampus — het gebied dat betrokken is bij geheugen en emotie. En atrofie, letterlijk krimpen, van je hersenen.

Je lijf raakt dus niet alleen moe. Het raakt ontregeld.

Herstel kost tijd — maar het is mogelijk. En hier komt het pijnlijke besef: Herstel kost net zoveel tijd als het ontstaan. Als jij vijf jaar hebt overleefd, is het niet gek dat je niet na vijf weken weer bruist van energie.

Maar je kunt het versnellen. Niet door harder te werken aan jezelf. Maar door zachter te worden voor jezelf. Door je zenuwstelsel te kalmeren. Door weer te voelen. Door jezelf toe te staan om te rusten — écht rusten. Niet met Netflix en wijn, maar met stilte, adem, ruimte.

Je vermoeidheid is geen toeval. Het is een signaal. Een grens. Een uitnodiging! En jij mag kiezen: Blijf je wachten tot het vanzelf beter wordt? Of zeg je: “Tot hier. En niet verder.” Je hoeft niet eerst perfect te zijn. Beginnen kan altijd. Eén stap is genoeg — ik loop een stukje met je mee. Benieuwd naar wat ik voor je kan doen? Neem vrijblijvend contact op.

Bronnen:

Harvard Health Publishing – How stress affects your brain

Stanford Neuroscience Institute – Chronic stress and brain plasticity

foto: katemangostar